Vijesti iz Fojnice i okoline
Šejh Husejn-ef. Zukić Bosnevi (? – 1799.), imam, muderris i šejh, osnivač nakšibendijske tekije u Vukeljićima
U prethodnih tri i po stoljeća, Fojnica je bila prepoznatljivi centar islamsko-tesavvufskog učenja i prakse u Bosni i Hercegovini pa i šire.
Piše: prof. Mensur ef. Pašalić
Njene tri tekije, značajni šejhovi i alimi, posvećeni derviši, ilahije i kaside koje se i danas uče u domovima vjernika, zorno govore o ovome izuzetno značajnom segmentu društvenog života fojničkih muslimana.
Posebno mjesto u formiranju, čuvanju i razvoju ove tradicije pripada šejhu Husejn-ef. Zukiću, imamu, muderrisu i šejhu koji je biser bosanske tesavvufske halke.
Tačna godina njegovog rođenja nije poznata.
Potomak je šejh Hasana Danijela koji je na naše prostore svojevremeno došao iz Halepa i nastanio se kod Busovače. Husejnov pradedo Jusuf, dedo Sinan i otac Muharem su bili šejhovi melamijskog, odnosno halvetijskog tarikata.
Inače, šejh Muharem se oženio iz Živčića i u tom braku je dobio sina Husejna koji je rano djetinjstvo i mektebsko školovanje realizirao u majčinom rodnom selu. Nakon toga, Husejn Zukić završava renomiranu fojničku Medresu pa Gazi Husrev-begovu medresu u Sarajevu. U želji za proširenjem znanja, a slijedeći hadis Muhammeda a.s.: „Tražite nauku pa makar i u Kini“, Husejn odlazi u medresu Sultan Fatih u Istanbulu sa koje prelazi u tekiju Muradiju kod šejha Muhameda Hisarija koji ga uvodi u nakšibendijski tarikat i daje mu ime Tavil (Visoki). Njegovim vođenjem i izunom odlazi u Konyu, Bagdad, Basru, Semerkand, Buharu i Kasri Arifan u kojima, tokom tri decenije, sluša i uči kod najpoznatijih šejhova i alima toga doba.
Uz dozvolu šejha Kjazima iz Kasr Arifana, nakon četrdesetak godina studijskog putovanja, učenja i umnih muhabbeta, šejh Husejn se vraća u svoju Bosnu kao šejh svih dvanaest tarikata.
S radošću i poštovanjem je dočekan u Fojnici gdje odmah biva angažiran kao profesor u fojničkoj Medresi (1666. g.), hatib u Šaban Ahmed-ef. džamiji (1666. g.) i šejh fojničke tekije (spaljena od strane četnika 5. 5. 1945. g.).
Svojim ilumom, ahlakom, poznavanjem arapskog, turskog i perzijskog jezika te sadržajnim dersovima stječe poštovanje i priznanje učenika, džematlija i Fojničana općenito.
Ipak, šejh Zukić veoma brzo ostavlja komfor fojničke čaršije te se 1779. godine vraća u brdovite Vukeljiće, uklještene između Modrog Kamena i korita rijeke Kozice, gdje sa svojim dervišima i mještanima 1780. godine gradi tekiju koja i danas, hvala Allahu, egzistira u punini. Iskrena pokornost Allahu dž.š. namazima, učenjem Kur'ana i zikrom, ljubav prema poslaniku Muhammedu a.s. mevludima i brojnim zajedničkim salavatima, duhovni odgoj derviša dersovima, direktnim nasihatima te ilahijama i kasidama su bile temeljne odrednice djelovanja šejha Zukića.
Husejn-ef. Hadžimejlić, aktuelni šejh tekije „Šejh Husejn-baba Zukić Bosnevi, davno je kazao „da je ova tekija prvo mesdžid, pa mekteb, pa tek onda tekija“. Dakle, obavljanje namaza, podučavanje djece islamu, zikrovi uoči petka i ponedjeljka te redovni godišnji mevludi na turskom jeziku su dio islamskog mozaika koji u ovoj tekiji veoma lijepo funkcionira već 243 godine.
Šejh Husejn-ef. Zukić je, također, bio pokretač i organizator reizgradnje džamije u Živčićima čiji tarih govori da je prvobitno bila sagrađena 1713. godine. Time je svojim sljedbenicima, i kao imam ove džamiije, jasno pokazao značaj i ulogu džamije i tekije te harmoniju između šerijata i tarikata koja i danas živi i pulsira među vjernicima ovih prostora.
Najpoznatiji učenik šejha Zukića bio je Abdurahman Sirri (1775.-1847.), šejh, alim i pjesnik koji je 1798. godine, po nalogu svoga šejha, sagradio tekiju na Oglavku.
Šejh Husejn-ef. Zukić je na Bolji svijet preselio 1799. godine i ukopan je na mezarju iznad tekije. Na njegovom skromnom nišanu su uklesana dva tariha:
„On (Allah) je vječni tvorac. Merhum, potreban Allahovemilosti, šejh nakšibendija Husejn“ i lijepa dova:
„ O (Allahu) koji si utočište svih tajni, spasi nas onoga čega se plašimo. El-Fatiha. Godina 1214.“ (1799/80)
Nad njegovim mezarom je šejh Sirri sagradio turbe unutar koga se nalazi divni hronogram kojim je Abdušekur Šakir 1877. godine opisao životni i duhovni put šejh Husejn-babe Zukića:
„Šejh Husejn je vladar carstva tajanstvenosti (ilmi ledun)
Vojnik Božije dobrote i manevisjka tvrđava, šejh Husein.
On je odraz svjetla Božijeg i odabrano zrno bisera,
Poznavalac Božijih tajni i ujedno riznica, šejh Husejn.
On je oslonac nasljedstva tajni Istinitog.
I nasljednik prijestolja bogougodnika, okrunjeni šejh Husejn.
Predvodnik nakšibendija, šejh Husejn
Na vratima sreće (Istanbulu) u tekiji Mula Murata, drugog pira nakšibendija,
Bijaše odabrani sluga šejh Husejn.
U kojoj tekiji bijaše tada šejh Hisari Hadžegan
Šejh Muhammed, koji odgajaše šejh Husejna.
Visoka ličnost u pročelju skupine odabranih bogougodnika,
Ličnost čista roda i poroda šejh Husejn Bosnevi (Bošnjak),
Carigrad, Konju, Bagdad, Buharu, Samarkand posjetivši,
Bio je četrdeset godina svjetski putnik šejh Husejn.
U rodnom kraju počeo je kao pročelnik i otvorio vrata (tekiju),
A bijaše odabrani dragulj Pir šejh Husejn.
Sa izvora njegove dobrote dobio je sa kewsera napitak šejh Sirrija,
Poput Hidra našao je izvor života pročelnik šejh Husejn,
Svom duhovnom djedu dođi reče Šakiru.
Potpuni hronogram preseljenja šejha Husejna je u riječima:
Džamiun mugni.
Godina 1214. (1799.1800.)“
Cijeneći znanje i obrazovanje šejh Husejn-efendije, njegovu društvenu ulogu u opismenjavanju, odgoju i edukaciji muslimana te vizionarski angažman u izgradnji tekije u Vukeljićima i džamije u Živčićima kao duhovno-edukativno-odgojnih centara, Općinsko vijeće Fojnice je 1994. godine ulicu od mosta na Tabhani prema Ravni nazvalo ulicom „Šejh Husejn-ef. Zukića“.
Neka je Allahova milost učenoj duši šejha Husejn-ef. Zukića Bosnevija!
Fojnica, 25. 11. 2023. prof. Mensur-ef. Pašalić
