Vijesti iz Fojnice i okoline
Muhammed a.s. u vjerskoj praksi fojničkih muslimana
Posljednji Allahov poslanik Muhammed a.s. se prvi put spominje na području Fojnice, u oficijelnom
dokumentu, u Ahdnami koju je izdao sultan Mehmed Fatih 28. maja 1463. godine u Milodraž polju, nadomak Fojnici.
Piše: Mensur-ef. Pašalić
Njome sultan Fatih garantira bosanskim franjevcima i njihovom puku slobodu, život, sigurnost, imetak, vjeru i pravo vizitizacije.
Na kraju se Sultan kune teškom zakletvom: “Tako mi Stvoritelja zemlje i nebesa, Koji hrani sva
stvorenja, i tako mi sedam mushafa, i tako mi našeg velikog Božijeg poslanika Muhammeda i 124 000
vjerovjesnika, i tako mi sablje koju pašem, niko ne smije prekršiti ovo što je napisano…”.
Od tada do danas, a vjerujemo i do Kijametskog dana, muslimani Fojnice, uz iskrenu vjeru u Allaha
dž.ś., slijede poslanika Muhammeda a.s., prakticiraju njegov sunnet, uče salavate te na brojne druge načine iskazuju ljubav i poštovanje prema ovom posljednjem Allahovom poslaniku.
Mevlud
Učenjem mevluda-spjeva o životopisu Muhammeda a.s. su se obilježavali značajni trenuci u životima
ovdašnjih muslimana: ženidba, rođenje djece, useljenje u novu kuću, završetak školovanja itd. Taj
program se sastojao i od učenja Kur’ana, zikra, ilahija i kasida, vaza i dova za hajr porodice i čitavog
Ummeta. Učenje tradicionalnih godišnjih mevluda se zadržalo u tekiji u Vukeljićima i Čaršijskoj
džamiji u Fojnici. Mevlud u Vukeljićima se u kontinuitetu uči od 1780. godine posljednje subote u
augustu . Specifikum ovog mevluda je da se kompletan uči na turskom jeziku. Šejh Husejn-ef.
Hadżimejlić revnosno nastavlja praksu svojih prethodnika tako da su mevludi učeni čak i u vrijeme agresije na Bosnu i Hercegovinu.
U Čaršijskoj džamiji, u organizaciji Medžlisa Islamske zajednice Fojnica i Džematskog odbora, mevlud uče imami uoči 12. rebui-l-evvela, dana rođenja Poslanika koji je poslan kao milost svjetovima.
Tokom učenja mevluda služe se mevludsko šerbe i mevludske bombone kao simbol naše radosti
dolaskom Muhammeda a.s.!
Salavati
Obaveza muslimana je da izgovori salavat kada se spomene ime posljednjeg Allahovog poslanika
Muhammeda a.s. Uz to, u našem tesavvufskom miljeu je običaj i da vjernik stavi dlan desne ruke na
svoje srce čime postiže dublju, emotivniju i snažniju konekciju sa Poslanikom. Da bismo imali Allahove blagoslove, Njegov Poslanik nas podstiče: “Ko na mene donese salavat, na njega će Allah
spustiti deset blagoslova!”
U Fojnici je sačuvan izuzetno lijep običaj da se prije jacjiskog ezana uče sljedeći salavatiuoči petka i ponedjeljka:
“Es-salatu ves-selamu alejk, alejke ja sejjidena ve senedena ve mevlana Muhammeda, ja resulallah.
Es-selatu ves-selamu alejk, alejke ja sejjidena ve senedena ve mevlana Muhammeda, ja habiballah.
Es-salatu ves-selamu alejk, alejke ja sejjidena ve senedena ve mevlana Muhammeda, ja šefi’allah!”
Prijevod značenja je:
“Salavat i selam na Tebe, naš prvače, naša vezo i naš usmjeritelju Muhammede, Allahov poslaniče.
Salavat i selam na Tebe, naš prvače, naša vezo i naš usmjeritelju Muhammede, Allahov miljeniče.
Salavat i selam na Tebe, naš prvače, naša vezo i naš usmjeritelju Muhammede, Allahov zagovorniče!”
Ovakvo javno učenje salavata je dova Stvoritelju da Svojim blagoslovom počasti žitelje ovoga mjesta,
podari im sigurnost i nafaku.
Također, neobičan je pedagoški pristup naših starijih majki koje, kada sijeva i grmi, svoju djecu nisu učile strahu, bježanju i sklanjanju, nego su ih podučavale da u tom trenutku prouče salavat kojim
dobivamo Allahov blagoslov, zaštitu i smiraj.
Tundžina salavat
Imami su u fojničkoj Čaršijskoj džamiji prije završnog zikra naglas učili Tundžina salavat kao posebnu dovu za prisutne i odsutne džematlije, za spas svoga džemata od nepogoda i nesreća te naśe dobro na oba svijeta. Koliko je ova praksa pozitivna govori i podatak da su uvrijeme korone, Instrukcijom Reisu-l-uleme Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini, svi imami u našoj Domovini bili obavezni učiti Tundžina salavat prije svakog sabahskog ezana, a salavate prije jacijskog ezana.
Tundžina salavat u prijevodu glasi:
“Allahu! Ti ukaži našem Pejgamberu Muhammedu a.s, takvu milost, pomoću koje ćeš spasiti nas od
svih strahota i nesreća; milost kojom ćeš udovoljiti svim našim potrebama; milost ćeš nas očistiti od
svih grijeha i nevaljalština; milost kojom ćeš nas uzdignuti do najviših stupnjeva; milost kojom ćeš nas dovesti do krajnih ciljeva, te ostvariti naše želje i težnje prema svim dobrima na ovom i budućem
svijetu!”
Nažalost, ova lijepa praksa učenja Tundžina salavata u Čaršijskoj džamiji je prekinuta sredinom 2015. godine dolaskom novoga imama.
Delailu-l-hajrat – zbirka salalvata
Ovaj kitab je napisao Ebu Abdullah el Džezulijj, a preveo ga je na bosanski jezik šejh Mustafa–ef. Čolić
(1921.-2004.). Sredinom prošlog stoljeća su čestiti muslimani, okupljeni oko šejha Džemil-ef.
Numanagića (1862.-1954.), učili salavate iz ovoga kitaba kao svoj redovni jutarnji vird. Time su jačalii
vjeru u Milostivog, a salavatima iskazivali poštovanje i odlučnost za slijeđenjem Najljepšeg uzora.
Poslanik je radost očiju naših
Hafiz Muhamed-ef. Gačo (1901.-1991.) je ostavio svojim prijateljima u amanet praksu da kada
muezzin prouči “Ešhedu enne Muhammede-r-resulullah”, slušatelji ezana kažu: “Kurretu ajnejje bike ja resulellah”, što znači “Radost moga oka je sa Tobom, o Allahov poslaniče!”, a onda poljube vanjsku stranu palčeva i njima pređu preko očnih kapaka i prouče “Allahumme metti'ni bis-sem'i ve-l-besar” u značenju “ Allahu moj, obdari me sluhom i vidom!”
I danas u Fojnici žive vjernici i vjernice koji, i na
I danas u Fojnici žive vjernici i vjernice koji, i na
ovakav specifičan način, iskazuju ljubav spram Donositelja Radosne vijesti te Allaha dž.š. mole, pored ostalog, za bereket sluha i vida.
Tarih Čaršijske džamije
Ljubav i slijeđenje Muhammeda a.s., pečata vjerovjesnika, ogledala se i u tarihima posvećenim
izgradnji džamija, mesdžida, medresa i drugih islamskih objekata. Tarihi nam govore o građevini,
graditelji, datumu gradnje te završavaju dovama za hajrat-sahibiju i vjernike.
Tarih na Čaršijskoj dżamiji u Fojnici se završava posebnom dovom Allahu dž.š. da vakifu dżamije
Muhammed a.s. bude zagovornik-šefadžija na Sudnjem danu.
“Trudom izalaganjem Šaban Ahmeda
Ovo mjesto postade lijepoim i odabranim
U godini hiljadu sedamdest i sedmoj
Bože, za dobrotvora neka bude zagovornik Muhammed!”
Kaside
Kroz historiju pjesnici su napisali brojne kaside o Allahovom Miljeniku, njegovoj poslaničkoj misiji i
njihovom doživljaju Poslanika koji je vjernicima preči od njih samih. U fojničkim mevludima i
zikrovima i danas je najprepoznatljivija, najučenija i najenergičnija kasida “ Ilhamom sam sinoć ja”
koju vjernici uče horski i sa posebnim zanosom.
“Ilhamom sam sinoć ja sejrio Muhammeda – Allah
U dergjahu mog srca – Allah, ja sejrih Muhammeda
Na glavi mu amame, zelen džubba o rame – Allah
Jalum daje na sve strane – Allah, ja sejrih Muhammeda
Iz pregršta Muhammed, napio bi sav svijet, Allah
Od Hakka je hidajet Allah, ja sejrih Muhammeda
U safov’ma meleki sejriše Muhammeda – Allah
I ja s njima tud bijah – Allah, ja sejrih Muhammeda.”
MEVLUD ŠERIF MUBAREK OLSUN!
Fojnica, 9. 10. 2022.
prof. Mensur-ef. Pašalić
prof. Mensur-ef. Pašalić
