Hodžina sjećanja (28): Hakk-ef. Muderizović (1850-1939) – Nastanak bosanske kafane „1001 noć“

Hodžina sjećanja (28): Hakk-ef. Muderizović (1850-1939) – Nastanak bosanske kafane „1001 noć“

Piše: prof. Mensur-ef. Pašalić

Hakija Muderizović, znan kao Hakk-efendija, rođen je u Fojnici 1850. godine. Otac mu je čuveni alim Arif-ef. Kurd , porijeklom iz Diyarbakira, koji je u Fojnici proveo dvadest godina kao profesor (muderris) fojničke Medrese, a od 1854 do 1868. godine bio je i šejh fojničke tekije. Nakon Fojnice, do povratka u Tursku, šejh Arif je bio muderris u Misrinoj medresi i šejh u Skender-pašinoj tekiji u Sarajevu. Njegov sin Hakk-efendija ostao je odan svojoj Fojnici gdje  završava renomiranu fojničku Medresu, uz oca stječe znanje o islamu i tarikatu, posluje, ženi se i postaje cijenjen i omiljen sugrađanin. U A. Domovnici MIZ-e Fojnica Hakk-efendija je registriran kao posjednik, stariji sin Avnija je kafedžija, a mlađi sin Arif je trgovac. Upravo od Arifa se razgranala porodica Muderizović jer je on sa hanumom Hašom dobio jedanaestoro djece, sinove: Sidika, Hamdu, Halida, Ćamila, Fadila, Irfana, Ismeta i Aliju te kćerke: Halidu, Sidiku i Ešrefu.

Domovnica

Inače, Hakk-efendija je rodočelnik fojničkih Muderizovića jer austrougarskim Zakonom o obaveznosti prezimena i prekidanjem prakse patronimika, on uzima prezime Mudezirović po zanimanju njegovog oca šejha Arifa (muderris).

I dan danas se kazuje da je Hakk-efendija davao lijepe, emotivne i sadržajne nasihate, a i dalje se prepričava da je govorio kako će doći vrijeme „da će žica opasati dunjaluk te da će insan moći gledati insana sa mašrika na magrib“!

Hakk-efendija Muderizović je imao bosansku kafanu „Hakjina bašća“  na mjestu sadašnje „1001 noći“, a u kojoj je radio sa sinom Avnijom. Njegova autentična fotografija iz ove bašće pokazuje Hakk-efendijin odijevni stil: saruk, bensilah, šalvare i kožne firale; bošnjačke manire rahatluka: sjedenje „a la turka“, cigara sa čibukom i fildžan vrele kahve u desnoj ruci te tursko-arapsku fizionomiju sa neizostavnom malo dužom bradom.

Slika Hakk-efendije

Hakk-efendija Muderizović je na Bolji svijet preselio 11. 10. 1939. godine i iz počasti je ukopan uz prednji desni ugao Srednje dżamije u Fojnici. Njegovi nasljednici su pred agresiju postavili novi nišan sa latiničnim pismom, a originalni nišan su odložili u harem pored džamije.

Slika latiničnog nišana

Ovaj originalni tarikatski nišan smo pronašli, očistili ga i pripremili za konzerviranje zbog njegove izuzetne historijske vrijednosti.  Na njemu arebicom piše:

„Fojničanin Hakija-baba Muderizović

Sin šejha Arif-efendije

Godine 1358.“

Dakle, ovo je prvi i unikatni nišan u našim dosadaŝnjom istraživanjima gdje se navodi da je merhum Fojničanin (فوينحه لي) što zasigurno govori o njegovoj iznimnoj povezanosti sa Fojnicom te titula „baba“ koja u tesavvufu označava tarikatskog znalca i učitelja.

Slika originalnog nišana

Na kraju, cijenjeni hadži Hamdo Turko (1907-1994) mi je govorio, a na moju molbu dio i zapisao 20. 10. 1984. godine, o Hakk-efendiji i nastanku naziva kafane „1001 noć“:„Kafana današnja 1001 noć zvala se za vrijeme života Hakefendina Hakjina bašča. Postojala je velika kruška na bašči jeribasma koja je davala hlad, a pod kruškom su bile  fine klupe i ozidani kahveodžak bez krova. Hakefendija je bio malog rasta, porijeklom arap, više mrke boje. Imao je tu u bašči do ulice mali dućančić sa nešto sitne robe (bakalije)….“

Slika sjećanja hadži Hamde Turke

Tako, negdje između 1923. i 1924. godine, kazaše mi hadži Hamdo, u kafanu su došli sarajevski Sefardi koje je oduševio ambijent Hakjine bašće: zelena meraja, poredani drveni stolovi i klupe,  jako nizak kahvedžija u orijentalnoj nošnji, miris kahve iz bakrenih džezvi,  zadubljeni tavlaši koji bi pokatkad uzviknuli „džihari jek, šeši jek“, tiho pjevanje sevdalinke uz saz i tamburu u hladnjaku iznad čiste Šćone, zvuk harmonike i bosansko kolo u ćošku naspram Jabandžijskog harema…“ U polasku su mu  Sefardi kazali da je njegova kafana baš kao iz 1001 noći. Kada su otišli Hakk-efendija je odlučno rekao :“Od danas je ovo kafana „1001 noć“.” Potom je skinuo ploču na kojoj je pisalo Hakjina bašća i postavio drugu sa natpisom „1001 noć“.

I tako fojnička „1001 noć“ traje već stotinu godina!

Neka je Allahov rahmet Hakk-efendiji Muderizoviću!

Prof. Mensur-ef. Pašalić

Fojnica, 19. 11. 2025. godine