Znameniti Fojničani: Hafiz Muhamed-ef. Gačo (1901.-1991.)

Posljednji fojnički kadija koji je desetljećima bio vjerski i intelektualni autoritet fojničkih muslimana.

Piše: prof. Mensur Pašalić

Hafiz Muhamed-ef. Gačo je rođen 1901. godine u Bosanskom Novom gdje je u tom periodu njegov otac hadži Salih-ef., inače muderris konjičke medrese, radio kao imam.

Hafiz Muhamed-ef. nakon osnovnog školovanja završava medresu u šeher-Banja Luci te hifz Časnog Kur'ana pred kurra hafizom hadži Fehim-ef. Gušićem.

Daljnje obrazovanje nastavlja u Sarajevu studirajući na Šerijatsko-sudačkoj školi (Mektebi-nuvvab) koju uspješno završava 1924. godine u generaciji sa, pored ostalih, Muhamedom Tajibom Okićem.

Oženio se Šemsom Erzumlić sa kojom je dobio sinove Ahmeda, Mustafu i Tajiba te kćerku Nadžu.

Nakon prerane smrti Šemse-hanume oženio se Fojničankom Mahidom Salihagić.

Inače, kao šerijatski sudija-kadija kratko je radio u Kičevu, Bitolju i Zvorniku. Naravno, u Fojnici je proveo glavninu svog profesionalnog angažamana gdje je u Šerijatskom fojničkom sudu radio sa kadijom Beširom Pintulom do 1946. godine kada se, odlukom komunističkih vlasti, ukidaju šerijatski sudovi.

Potom, do 1951. godine radi kao matičar da bi u naponu intelektualne snage, rizaen lillah, dao izuzetan doprinos vjerskom životu općine Fojnica kao imam, hatib i predsjednik Odbora Islamske zajednice.

Šezdesetih godina prošlog stoljeća je sa r. Muhamedom Sudžukom hrabro pisao zahtjeve za povrat oduzete Medrese i Mekteba u Atik Mahali čijom nacionalizacijom su muslimani ostavljeni bez neophodnih obrazovnih ustanova unutar IZ. Ti rezolutni i argumentirani zahtjevi su pravno omogučili povratak zgrade medrese IZ-ci te aktuelnu gradnju vakufsko-poslovnog centra „Medresa“.

Hafiz Muhamed-ef. je redovno učio ramazanske mukabele u Čaršijskoj i Muharem-ef. džamiji te nas je svojim znanjem Časnog Kur'ana motivirao na intenzivno učenje i bdijenje nad Svetim tekstom muslimana.

Cijeneći ulogu i značaj žena u islamu pokrenuo je i održavao u Srednjoj džamiji nedjeljnja ramazanska predavanja za žene koja i danas egzistiraju.

Njegovo znanje i posvećenost islamu i Islamskoj zajednici je prepoznato i u Sarajevu gdje je hafiz Muhamed-ef. bio posebno respektiran. Tako je davne 1953. godine na drugoj redovnoj Skupštini Udruženja ilmijje izabran za člana Upravnog odbora zajedno sa kasnijim reisovima Sulejman-ef. Kemurom i Naim-ef. Hadžiabdićem.

Hafiz Muhamed-ef. je posjećivao i rado primao u svoju kuću one koji su živjeli islam i bili podrška vjerskom životu muslimana, npr. porodice: Imamović, Sudžuka, Selimović, Turko, Tutnjević, Pašalić, Sedlarević, Salihagić, Hrustić, Džafić, Kučuk…

Posebno je prijateljevao sa šejhom Mustafa-ef. Čolićem kome je 1974. godine poklonio vrijedne knjige na arapskom i turskom jeziku.

U vrijeme brutalnog Sarajevskog procesa (1983.) sa sinom Mustafom se dopisuje arebicom (arapsko pismo, bosanski jezik ).

Mustafa, inače poznati novinar koji je izvještavao sa Prve Konferencije nesvrstanih u Beogradu, svoje pismo babi završava vrlo emotivnom i simboličnom porukom punom poštovanja: „Ruku ti ljubi tvoj sin Mustafa!“

Hafiz Muhamed-ef. se odlikovao dostojanstvom, odmjerenim govorom, gospodskim manirima, odijelima sa kravatom te čistim i ukalufljenim fesom koga je, kao i hadžija Hamdo Turko i hadžija Sulejman Tutnjević, nosio do smrti.

Hafiz Muhamed-ef. je na Bolji svijet preselio 1991. godine. Po njegovom vasijjetu dženazu je imamio šejh Mustafa-ef. Čolić i u kabur je spušten bez tabuta.

Hafiz Muhamed-ef. Gačo je ukopan uz fojničku Srednju džamiju.